Biologiczne oraz społeczne uwarunkowania nauczania i uczenia się fundamentalnych umiejętności ruchowych

blog post image

Fundamentalne umiejętności ruchowe najlepiej rozwijać w dzieciństwie stosując zróżnicowany repertuar ćwiczeń. Pozwala to poszerzać możliwości adaptacyjne dziecka do podejmowania szerokiego wachlarza zadań ruchowych. Proces ten zbiega się z edukacją szkolną, na czas której przypadają trzy okresy rozwoju osobniczego. Pierwszy, młodszy wiek szkolny rozpoczyna się około 7, a kończy około 10 roku życia. Jest okresem szczególnie korzystnym do nauczania i uczenia się fundamentalnych umiejętności ruchowych. Z uwagi na dużą chłonność nowych i łatwość wykonywania doskonalonych już umiejętności ruchowych okres ten jest nazywany „złotym wiekiem” dziecka Charakteryzuje go duża dynamika rozwoju motorycznego i podatność na stymulację ruchową. Dzieci w tym wieku potrafią już dobrze skoordynować ruchy rąk i nóg z całym ciałem. Około 8-10 roku życia zostaje zakończony prawidłowo przebiegający proces lateralizacji. Dzieci w tym wieku lubią współzawodnictwo, zwiększa się ich aktywność społeczna i umiejętność współżycia w zespole. W dalszym ciągu mają dużą potrzebę ruchu. W tym etapie bardzo istotne jest inicjowanie sytuacji budujących poczucie własnej wartości ucznia, stwarzanie okazji do odkrywania przez niego własnych możliwości oraz promowanie akceptacji społecznej dla różnych zachowań uczniów. W nauczaniu umiejętności ruchowej należy przede wszystkim wykorzystywać pokaz, ograniczając bodźce zewnętrzne, które mogą zakłócić przebieg wykonywanej czynności. Należy dążyć do zapewnienia poprawności jej wykonania. Drugi okres, starszy wiek szkolny rozpoczyna się około 11 roku życia, a kończy wraz z rozpoczęciem dojrzewania. W tym okresie chłopcy i dziewczęta prezentują zbliżony poziom zdolności motorycznych i umiejętności ruchowych. Opanowanie nowych, już bardziej złożonych, umiejętności ruchowych przychodzi im względnie łatwo i szybko. Stąd wykorzystywane w doskonaleniu umiejętności ruchowych zadania mogą być bardziej złożone. Zwiększa się również udział stosowanych wskazówek werbalnych kosztem niewerbalnych. W tym okresie, w wieku 12 lat bardzo często dzieci tracą zainteresowanie sportem i aktywnością fizyczną, dlatego niezwykle ważne jest systematyczne wzbudzanie zainteresowania uczniów atrakcyjnymi dla nich formami aktywności fizycznej. W tym wieku należy szczególnie wzmacniać pewność siebie dzieci i stwarzać okazje do wykazania się  odpowiedzialnością. Trzecim okresem przypadającym na edukację w szkole podstawowej jest okres dojrzewania (pokwitania), który rozpoczyna się po okresie starszego wieku szkolnego około 12-13 roku życia i zwykle u dziewcząt trwa 3-4 lata, a u chłopców 5-6 lat. W tym okresie występuje tak zwany skok pokwitaniowy (gwałtowny przyrost wysokości ciała i nieproporcjonalny wzrost poszczególnych części ciała), któremu towarzyszyć może zaburzenie harmonii i płynności ruchów, niezgrabność w wykonywaniu ruchów, a przez to trudność w wykonaniu niektórych zadań. Wszystkie te biomechaniczne zmiany w układzie ruchu mogą okresowo zmniejszać zdolność do uczenia się nowych umiejętności ruchowych. Nie bez znaczenia są również zmiany hormonalne i emocjonalne, zmienność nastrojów oraz zainteresowań. Dlatego nauczyciel powinien wykazać się wysoką wrażliwością i zrozumieniem w stosunku do uczniów w tym wieku, którzy poszukują niezależności i intensywnie odkrywają swoją tożsamość. W dużym stopniu dobór form aktywności fizycznej powinien uwzględniać indywidualne preferencje uczniów.